Hans van Cleef: “Met industrie naar China jagen, los je het probleem niet op”

Hans van Cleef is Head Energy Research & Strategy bij Publieke Zaken, een organisatie die  -door bedrijfsleven en overheid te verbinden - bedrijven vanuit de inhoud helpt zaken te doen in het publieke domein. Van Cleef volgt met zijn afdeling de energiemarkt in de breedst mogelijke zin (olie, gas, wind- en zonne-energie, CO2-emissies) en doet regelmatig verslag in publicaties en media. In deze nieuwsbrief vertelt hij over de stand van zaken in de energietransitie.

“De energietransitie is de route naar de realisatie van een mondiale ambitie om de stijging van de mondiale temperatuur te verlagen. Dat doen we door in te zetten op vermindering van uitstoot van broeikasgassen. Wanneer je industrie uit Nederland richting China jaagt, los je het probleem niet op.”

Visie op energietransitie

Van Cleef start het gesprek met de mededeling dat Nederland de doelen uit de energieakkoorden volgens plan realiseert. “We vinken de doelen stuk voor stuk keurig af. Dat heeft met onze inzet te maken, maar ook met vanuit klimaatoptiek bekeken mazzeltjes als de coronacrisis en de hoge gasprijzen die beide voor een daling van CO2-uitstoot hebben gezorgd. Ook op het vlak van hernieuwbare energie doen we het goed. We zijn in tien jaar tijd van een aandeel van 4% naar een aandeel van 17% gegaan. Als je kijkt naar hernieuwbare elektriciteit zitten we op dit moment zelfs op 50%. Een ongekende stijging. Het frustreert me dan ook enorm wanneer ik geluiden hoor die veronderstellen dat er niets gebeurt. Klinkklare onzin!”

Het grotere plaatje

Dat het allemaal sneller zou kunnen, ontkent Van Cleef niet. “Neem Biden, hij heeft een enorme zak geld voor verduurzaming beschikbaar gesteld. Dit fonds met 370 miljard dollar voor investeringen in Amerikaanse verduurzamingsinitiatieven staat niet in verhouding met de maatregelen die de Nederlandse overheid treft en die -naast het beschikbaar stellen van subsidies voor het stimuleren van de ontwikkeling van bepaalde nog onrendabele duurzame technologieën- vooral in het teken van het beprijzen van CO2-uitstoot staan. We zeggen dat we voorop willen lopen, maar maatregelen als beprijzen zorgen voor demotivatie van internationale bedrijven om in hun Nederlandse vestigingen te investeren. Zeker als die bedrijven in omringende landen met ander, constructiever beleid worden geconfronteerd. En dat staat de versnelling die we hebben ingezet mijns inziens in de weg. Soms is een stapje terug zetten om het grotere plaatje te zien nodig om weer vooruitgang te boeken. Want waarom doen we dit? De energietransitie is de route naar de realisatie van een mondiale ambitie om de stijging van de mondiale temperatuur te verlagen. Dat doen we door in te zetten op vermindering van uitstoot van broeikasgassen. Wanneer je industrie uit Nederland richting China jaagt, los je het probleem niet op. Integendeel.”

Ruimte voor verbetering

“Dat grotere plaatje helpt ook op meso- en microniveau. Hoe verhoudt de aanschaf van een warmtepomp zich tot de maatregelen die Tata Steel al dan niet neemt? Daar worstelen veel mkb’ers en particulieren mee. Tuurlijk kies je bij het betrekken van nieuwbouw voor een warmtepomp. Maar wat doe je als eigenaar van een oud grachtenpandje of als bewoner van een tochtige woning? Verduurzamen is maatwerk, er is geen standaard.”

Kijkend naar de uitersten in onze samenleving benoemt Van Cleef de klimaatactivisten op de A12 die -zoals hij het omschrijft- denken dat de wereld binnenkort vergaat en de achterban van enkele politieke partijen die de klimaatcrisis als onzin betitelen. “Ze hebben allebei ongelijk. De wereld vergaat niet op korte termijn en de klimaatcrisis is zeker geen onzin. Maar nog sneller verduurzamen lukt niet altijd en overal. Naast de in mijn ogen beperkte overheidssteun en onzeker beleid, staat ook de netcongestie dat in de weg. Bovendien opteer ik ervoor de verduurzaming niet volledig dicht te timmeren met de huidige technologische oplossingen. Technologie uit 1980 is vandaag achterhaald, datzelfde geldt over tien, twintig of dertig jaar voor onze huidige technologie. Er moet ruimte blijven voor verbetering én voor oplossingen die niet alleen maar wind-, water- of zongerelateerd zijn, denk aan opslag van CO2. We hebben het hier over een transitie, niet over een transformatie. Maatregelen die de CO2-uitstoot direct verlagen, zouden serieus overwogen moeten worden. Ook als die maatregelen niet per se de eindoplossing zijn.”

Particulieren bij de hand nemen

“Verduurzamen op microniveau is zoals gezegd geen abc. Het ene gebouw is het andere niet. Bovendien is het voor particulieren een flinke opgave, zowel op kennis- als op kostenniveau. Het zou enorm helpen om mensen bij de hand te nemen en het proces in stapjes te doorlopen. De meeste mensen hebben namelijk niet de benodigde kennis in huis en hebben bovendien geen dertig- tot vijftigduizend euro op de plank liggen om de verduurzamingsmaatregelen te bekostigen. Onafhankelijkheid is hierbij wenselijk, daarom zie ik hierin een mooie rol voor de overheid die deze op kleine schaal natuurlijk ook al vervult. Kijkend naar productniveau hebben we al best mooie oplossingen. Voor de realisatie van het elektrificeren van huishoudens zijn getuige het aanbod in zonnepanelen, inductiekookplaten en warmtepompen al veel opties. Opslag is nu het grootste aandachtspunt. We wekken in de zomer namelijk de meeste energie op terwijl de energievraag in de winter het grootst is. Dus ook op dit niveau is er nog een wereld te winnen.”