Aan de slag met NTA 8800

Vanaf 1 januari 2021 nemen we na vijfentwintig jaar afscheid van de energieprestatiecoëfficiënt (EPC). Om te kunnen berekenen of je aan de nieuwe BENG-eisen voldoet is er een nieuwe bepalingsmethode ontwikkeld, die is vastgelegd in een gratis (!) verkrijgbare Nederlands Technische Afspraak: NTA 8800:2020 ‘Energieprestatie van gebouwen – Bepalingsmethode’.

De huidige bepaling van EPC en Energie-Index wordt gezien als te complex, intransparant en sluit niet aan bij de behoefte van de professionals en de beleving van de consument. Daarom wilde de overheid één nieuwe methode die aansluit bij de Europese richtlijn energieprestatie van gebouwen (EPBD), zuiver fysisch is en bruikbaar is voor het bepalen van de energieprestatie van gebouwen, in verband met toetsing aan wettelijke eisen en afspraken.

Er zijn meerdere aanleidingen voor een nieuwe bepalingsmethodiek. Uit het Energieakkoord (tegenwoordig geïntegreerd in het Klimaatakkoord) en uit de EPBD vloeit de verplichting voort dat alle gebouwen waarvoor in 2021 of later vergunning wordt aangevraagd, Bijna Energie-Neutrale Gebouwen (BENG) zijn. In het Klimaatakkoord is bovendien de ambitie opgenomen om wijk voor wijk aan de slag te gaan met het aardgasvrij maken van zeven miljoen huizen en één miljoen gebouwen. Hierbij is een transformatie nodig naar goed geïsoleerde woningen en gebouwen die met duurzame warmte worden verwarmd en waarin schone elektriciteit wordt gebruikt of zelfs opgewekt. Ook het gebruik van groen gas is een optie.

De bepalingsmethode is vastgelegd in een Nederlands Technische Afspraak: NTA 8800. De keuze voor een NTA in plaats van bijvoorbeeld een norm is gemaakt omdat de procedure om tot een norm te komen  veelal meer tijd in beslag neemt. Gezien de snelheid die vanuit Europees perspectief in deze ontwikkeling is geboden, is gekozen voor een NTA.

BENG-eisen

Voor alle nieuwbouw, zowel woning- als utiliteitsbouw, geldt dat aanvragen van de omgevingsvergunning vanaf 1 januari 2021 moeten voldoen aan de eisen voor bijna energieneutrale gebouwen (BENG). In de NTA 8800 wordt er niet langer gerekend met een dimensieloos getal, maar onder meer met de hoeveelheid energie die een gebouw nodig heeft voor verwarming en koeling, uitgedrukt in ‘thermische’ kWh per m² gebruiksoppervlakte per jaar. Dit betreft de energiebehoefte in kWh per vierkante meter per jaar (BENG 1), primair fossiel energiegebruik in kWh per vierkante meter per jaar (BENG 2) en het percentage hernieuwbare energie (BENG 3).

Met NTA 8800 kan niet alleen de energieprestatie van nieuwbouw worden berekend, maar ook de energieprestatie van bestaande gebouwen.

Lichte bouwwijzen, zoals houtskeletbouwwoningen, hebben te maken met een grotere energiebehoefte doordat het accumulerende vermogen minder is (minder massa). Vandaar dat er voor woongebouwen, grondgebonden woningen en logiesfuncties anders dan in een logiesgebouw, een compensatie mogelijk is. Voor deze gebruiksfuncties in een gebouw of een gedeelte daarvan, met een naar gebruiksoppervlak gewogen gemiddelde specifieke interne warmtecapaciteit van 180 kJ/m²K of minder, bepaald volgens NTA 8800, worden de aangegeven maximumwaarden voor energiebehoefte verhoogd met 5 kWh/m².jr.

TO_juli

Aanvullend op de BENG-eisen is er voor nieuw te bouwen woningen in de bouwregelgeving een grenswaarde opgenomen voor TO_juli. Dit is een indicatiegetal waarmee per oriëntatie van het gebouw inzicht gegeven wordt in het risico op temperatuuroverschrijding. De TO_juli volgt uit de Energieprestatieberekening conform NTA 8800. De grenswaarde wordt gesteld op een maximale waarde van 1,2.

Indien de TO_juli de grenswaarde van 1,2 overstijgt mag aan de hand van een dynamisch simulatieprogramma alsnog aangetoond worden dat het risico op oververhitting acceptabel blijft. De grenswaarde voor de Gewogen Temperatuuroverschrijding (GTO), conform vastgestelde uitgangspunten voor de berekening, wordt gesteld op 450 uur. Dit zal in de bouwregelgeving worden opgenomen en nader worden uitgewerkt.

De grenswaarde geldt alleen voor de woonfunctie, woongebouwen en de woonfunctie, andere woonfunctie (grondgebonden woningen). Aan drijvende woningen en woonwagens worden dus geen eisen gesteld ten aanzien van het risico op temperatuuroverschrijding.

Conclusie

De gevolgen voor met name ontwerpers, aannemers, installateurs en vastgoedbeheerders zijn groot. De invloed van het gebouwontwerp op de energieprestatie is namelijk onder de nieuwe BENG-eisen veel groter dan onder de EPC-rekenmethodiek. Zo spelen gebouwvorm, verhouding open/dicht en daglichttoetreding een veel grotere rol. Ontwerpers, bouwers en vastgoedbeheerders moeten ook zorgen voor een goede samenhang tussen installaties en gebouw. Tot slot is de eis aan TO_juli van invloed op het beperken van temperatuuroverschrijding door  dakoverstekken, oriëntatie, zonwering, zonwerend glas of nachtventilatie.

Energieprestatieadvisering

Per 1 januari 2021 moeten alle certificaathouders werken volgens de herziene beoordelingsrichtlijnen BRL 9500 Energieprestatieadvisering voor de werkzaamheden die leiden tot het opstellen van een energieprestatie-rapport van gebouwen, waarin de energieprestatie van een gebouw is vastgelegd.

De opnameprotocollen geven aan welke gebouwkenmerken verzameld moeten worden door de Energieprestatie-adviseur om de Energieprestatie van een gebouw te kunnen bepalen. De opnameprotocollen zijn afgestemd op NTA 8800. Er is een opnameprotocol voor woningen en woongebouwen (ISSO-publicatie 82.1) en een opnameprotocol voor utiliteitsgebouwen (ISSO-publicatie 75.1). Naar beide publicaties wordt verwezen in de BRL 9500.

Opleidingen tot energieprestatie (EPA) adviseur worden vanaf door verschillende opleiders in de markt aangeboden. De examens worden afgenomen door onder andere Cito (cito.nl) en ‘t Examenpark (examenpark.nl). Het gaat om de op NTA 8800 gebaseerde examens EP-W/B, EP-W/D, EP-U/B en EP-U/D.

Kader is marktleider op het gebied van energieprestatieopleidingen en biedt het gehele pallet aan opleidingen aan, voor zowel woningen als utiliteitsgebouwen als de basis- en detailmethode. Hier zijn de opleidingen, startdata en inschrijfmogelijkheid te vinden.