Het is zover: BENG!

Er is al jaren over gepraat en geschreven, maar sinds 1 januari 2021 gelden dan toch echt de nieuwe BENG-eisen voor nieuwbouw. 

Het zal even wennen zijn: maar na precies vijfentwintig jaar wordt de EPC niet meer gebruikt. Sinds 1 januari 2021 zijn er zogenoemde BENG-eisen in het Bouwbesluit opgenomen. BENG staat voor Bijna Energie Neutrale Gebouwen. BENG heeft als doel het terugdringen van de CO₂-uitstoot van nieuwe gebouwen. Om de BENG eisen te kunnen berekenen is er een nieuwe bepalingsmethode ontwikkeld. Deze is vastgelegd in een vrij beschikbare Nederlands Technische Afspraak: NTA 8800.

Vergunningaanvraag is BENG

Uit het Energieakkoord (tegenwoordig onderdeel van het Klimaatakkoord) en uit de EPBD vloeit de verplichting voort dat alle vergunningaanvragen vanaf 1 januari 2021 moeten voldoen aan de eisen voor Bijna Energieneutrale Gebouwen (BENG). Dat geldt voor alle nieuwe gebouwen, dus zowel woning- als utiliteitsbouw. In de loop van dit jaar zullen dus de eerste gebouwen worden opgeleverd die aan de BENG-eisen moeten voldoen. Uiteraard zijn er al veel gebouwen die zelfs nog veel energiezuiniger zijn, maar dat is dan altijd op vrijwillige basis.

Welke eisen?

Welke energieprestatie-eisen worden er nu gesteld aan nieuwe gebouwen? Anders dan bij de EPC, stelt BENG drie separate eisen, in de volksmond ook wel BENG-indicatoren genoemd:

• BENG 1. Energiebehoefte: de hoeveelheid energie die een gebouw nodig heeft voor verwarming en koeling, uitgedrukt in ‘thermische’ kWh per m² gebruiksoppervlakte per jaar. Deze indicator gaat over het beperken van de energievraag van het gebouw zelf. Energiebehoefte wordt ook wel de ‘schilindicator’ genoemd, omdat het ventilatiesysteem, warmte- en koude-opwekkers en PV-panelen geen invloed hebben op de energiebehoefte (wel op het primair fossiel energiegebruik). Bij de energiebehoefte zijn vooral isolatie, infiltratie, oriëntatie, gebouwvorm, glaspercentage, thermische massa en zonwering van belang.
• BENG 2. Primair fossiel energiegebruik: de hoeveelheid fossiele brandstof in kWh per m² gebruiksoppervlakte per jaar die nodig is voor verwarming, koeling, warm water en installaties. Primair fossiel energiegebruik is het totale primaire energieverbruik, direct of indirect, minus de hoeveelheid hernieuwbare energie op, aan of nabij het gebouw.
• BENG 3. Aandeel hernieuwbare energie: het percentage (in procenten) hernieuwbare energie van het totale energiegebruik. Diverse energiebronnen worden als hernieuwbaar aangemerkt, zoals zonne-energie, geothermische energie en bodemenergie.

TO_juli

Naast de drie BENG-indicatoren is er nog een extra eis, die moet voorkomen dat er oververhitting in woningen ontstaat, tijdens hete zomerdagen. Hogere binnentemperaturen leiden namelijk tot gezondheidsrisico’s en overlast. Het indicatiegetal TO_juli geeft per oriëntatie van het gebouw inzicht in het risico op temperatuuroverschrijding. De grenswaarde voor de TO_juli-indicator is: 1,20. Deze waarde mag niet overschreden worden. Het is verder een dimensieloos getal dat automatisch volgt uit de energieprestatieberekening voor BENG. Er hoeft dus geen extra berekening te worden uitgevoerd.

Belangrijk te weten: als een woning voorzien is van een actieve koeling, dan wordt aangenomen dat er nauwelijks risico hoeft te zijn op temperatuuroverschrijding; er geldt dan geen eis aan TO_juli! Bij actieve koeling moeten we denken aan bijvoorbeeld een warmtepomp met koelfunctie, maar ook het circuleren van water uit een bodembron ten behoeve van regeneratie.

Waarmee kan ik rekenen?

Om te kunnen berekenen of je aan de nieuwe BENG-eisen voldoet is er een nieuwe bepalingsmethode ontwikkeld. Deze is vastgelegd in een vrij beschikbare Nederlands Technische Afspraak: NTA 8800:2020+A1:2020 ‘Energieprestatie van gebouwen – Bepalingsmethode’. Met NTA 8800 kan niet alleen de energieprestatie van nieuwbouw worden berekend, maar ook de energieprestatie van bestaande gebouwen. Het gaat daarbij zowel om woning- als utiliteitsbouw.

De berekeningen van de energieprestatie van gebouwen worden uitgevoerd met speciale rekenprogramma’s. Deze zijn geattesteerd volgens de herziene beoordelingsrichtlijn, BRL 9501 ‘Methoden voor het berekenen van het Energiegebruik van gebouwen en de energetische en financiële gevolgen van energiebesparingsmaatregelen.’ Deze rekensoftware is ontwikkeld door marktpartijen De Twee Snoeken, Team Uniec 3 (samenwerking tussen Earth Energieadvies BV en DGMR Software BV) en VABI.

Grote invloed gebouwontwerp

De BENG 1-eis voor nieuwe gebouwen wordt bepaald door de verhouding tussen oppervlak van de gebouwschil (A_ls) en vloeroppervlak (A_g), de zogenaamde geometrieverhouding. Hiermee wordt een differentiatie per woningbouwtype gerealiseerd. Patiobungalows en tiny houses zijn namelijk voorbeelden van woningen die door hun relatief grote schiloppervlak moeilijk aan een vaste BENG 1-eis zouden kunnen voldoen. Om te voorkomen dat er onevenredige kosten gemaakt moeten worden om kleinere woningen aan de BENG 1-eisen te laten voldoen, is er gekozen voor een eis die afhankelijk is van de compactheid van een gebouw.

De BENG 1-eis voor de meeste tussenwoningen is 55 kWh/m².jr. Lichte bouwwijzen, zoals houtskeletbouw- en staalframebouwwoningen, hebben echter te maken met een grotere energiebehoefte doordat het accumulerende vermogen minder is (minder massa binnen de gebouwschil). Vandaar dat er voor woongebouwen, grondgebonden woningen en vakantiewoningen (logiesfuncties anders dan in een logiesgebouw), een compensatie mogelijk is van 5 kWh/m².jr.

Invloed gebouwontwerp

Vooral architecten, adviseurs en vastgoedbeheerders zullen veel merken van de nieuwe rekenmethodiek en eisen. De invloed van het gebouwontwerp op de energieprestatie is namelijk veel groter als gevolg van de overstap van EPC/EI naar kWh per m². Zo spelen gebouwvorm, verhouding open/dicht en daglichttoetreding een veel grotere rol. Projectontwikkelaars, installateurs en aannemers zullen daarnaast moeten zorgen voor een goede samenhang tussen installaties en gebouw. Vooral bij aardgasloos bouwen worden nieuwe technieken belangrijk, zoals lage temperatuur verwarming en warmtepompen.

Het zal even wennen zijn, maar uiteindelijk moet er meer zekerheid zijn dat de beloofde energieprestatie ook daadwerkelijk in de praktijk wordt gehaald. En dat sluit dan weer mooi aan bij de inwerkingtreding van de Wet kwaliteitsborging voor het bouwen die op 1 januari 2022 van kracht wordt.

Vakbeurs Energie zal uiteraard ruimschoots aandacht besteden aan de gevolgen van de BENG-eisen voor het gebouwontwerp en de toe te passen installaties en materialen.