Tekort netcapaciteit samen met markt oplossen
Arno Haverkamp van TenneT: “We kunnen wel zwaar investeren in het netwerk, maar wij denken dat aan de marktzijde de transportbehoefte ook tijdelijk verlaagd kan worden.”
Door opmars van zon-PV bereikt de netinfrastructuur haar grenzen. TenneT onderzoekt marktoplossingen die in Noord-Nederland overbelasting voorkomen.
“Op diverse plaatsen in het hoogspanningsnet in Noord-Nederland overstijgt de vraag naar transportcapaciteit in de toekomst de beschikbare capaciteit. Dat komt onder andere door de pieken van elektriciteitsproductie uit zonnevelden. Deze knelpunten komen maar een gedeelte van het jaar voor vanwege het opwekprofiel van deze parken. Het hoogspanningsnet hiervoor uit breiden is een proces dat veelal jaren in beslag neemt. Uit een door TenneT geïnitieerde consultatie blijkt dat marktpartijen alternatieve oplossingen kunnen bieden om tijdelijke overbelasting in het elektriciteitsnet te voorkomen”, zegt Arno Haverkamp, projectleider bij TenneT. Hij was keynote spreker tijdens de Energy Storage Day 2020 online. “We kunnen dus wel zwaar investeren in het netwerk, maar wij denken dat aan de marktzijde de transportbehoefte ook tijdelijk verlaagd kan worden.”
Marktconsultatie
Bij het oplossen van een knelpunt wordt gedacht aan een capaciteit van zo'n 100 MW. Deze zomer voerde TenneT een brede marktconsultatie uit. Twee vragen stonden daarbij centraal:
- Is het mogelijk om de behoefte aan elektriciteitstransport met 100 MW te verlagen op een snellere en/of meer kosteneffectieve manier ?
- Hoe kan TenneT marktpartijen daarvoor het best inschakelen?
Na een webinar (vanwege Covid-19) met bijna 200 deelnemers, 29 ingevulde vragenlijsten en 27 persoonlijke interviews blijkt dat tientallen marktpartijen interesse hebben om deel te nemen aan een eventuele tender van TenneT. Ze bieden uiteenlopende oplossingen: verminderde levering van elektriciteit, verhoogde afname voor elektrisch gevoede productieprocessen (zoals waterstof of warmte) en vormen van tijdelijke opslag.
Kant-en-klaar of in ontwikkeling
De geboden oplossingen zijn qua praktische uitvoerbaarheid zeer verschillend. Haverkamp over de oplossingen: “Curtailment (beperken van productie, red.) van duurzame energie is bijvoorbeeld zo goed als direct toepasbaar. Producenten met zonneparken leveren dan tijdelijk minder stroom. Een andere oplossing is als producenten batterijen plaatsen en tijdelijk de energie opslaan om later op het net te zetten. Exploitanten van zonnevelden en van windparken zijn er van overtuigd dat curtailment verreweg de goedkoopste oplossing is, zeker voor het opvangen van de pieken.”
Andere opties waarbij elektriciteit wordt opgeslagen in plaats van getransporteerd zijn minder snel inzetbaar. Voorbeelden daarvan zijn waterstofelektrolyse, warmteboilers of warmteproductie uit elektriciteit met opslag voor warmtenetten. De uiteindelijke realisatie daarvan is afhankelijk van subsidies, vergunningen en marktontwikkelingen en daarmee minder zeker.
Vervolgstap
“In de markt zijn dus goede oplossingen beschikbaar om structureel overbelasting in het elektriciteitsnet te voorkomen. Elke oplossing heeft echter zeer specifieke kenmerken: de locatie, de reactiesnelheid, het beschikbaar vermogen en de duur daarvan, de leveringszekerheid, direct beschikbaar of pas in de toekomst. Bovendien spelen de prijs en contractvoorwaarden waarvoor een leverancier bereid is flexibiliteit beschikbaar te stellen een rol”, aldus Haverkamp.
Als vervolgstap onderzoekt TenneT nu welke transportknelpunten voor deze pilot geschikt zijn en hoe deze marktoplossingen in de bedrijfsvoering van het hoogspanningsnet kunnen worden opgenomen. Daarnaast loopt ook een analyse hoe TenneT deze marktoplossing juridisch en regulatorisch in kan passen is binnen haar taken als TSO. Haverkamp: “Deze consultatie heeft veel inzicht gegeven en TenneT gaat deze kennis gebruiken om de pilot verder vorm te geven.”