'Ultiem is een systeem dat gebruikt wordt zoals het bedoeld is'

De Expertgroep Gebouwautomatisering en -beheer van vereniging voor installatieprofessionals TVVL pakt haar rol als het gaat om kennisontwikkeling over het automatiseren van regeling en besturing van installaties. Ook  het samenspel tussen deze installaties krijgt de broodnodige aandacht. Werner Vink is lid van de expertgroep en vertelt ons over het hoe en waarom van gebouwautomatisering.

“Natuurlijk kun je zonder gebouwautomatisering,” zet Vink de boel op scherp. “Vroeger deden gebouwen het immers ook. Maar wanneer je een energiezuinig pand wilt realiseren, is gebouwautomatisering een no-brainer.”

Expertgroep richt zich op automatiseren van processen

“Of het nu gaat om klimaatbeheersing of elektrotechniek, met een gebouwautomatiseringssysteem ben je in staat zowel energie te besparen als comfort te bieden. Voor een totaaloplossing is echter een integrale aanpak gewenst. De Expertgroep Gebouwautomatisering en -beheer houdt zich met diverse projecten bezig waarbij het automatiseren en het bundelen van processen in een centraal systeem een steeds belangrijker onderdeel worden binnen het werk van de installatiebranche. Mijn ideaal is een werking waarin efficiency de norm is en waarbij we energie gebruiken wanneer het goedkoop is.”

Dynamische systemen

“De projecten gaan vaak over de energieprestaties en het binnencomfort van gebouwen. Studies laten zien dat het gebruik van data helpt in het ontdekken, optimaliseren en oplossen van technische mankementen. Weer even terug naar vroeger: toen werd continu dezelfde hoeveelheid verse lucht door het pand geblazen, ongeacht bijvoorbeeld de bezetting. De energiezuinige concepten van nu zorgen voor samenspel tussen mens en installatie. Neem luchtbehandeling, een dergelijk systeem is tegenwoordig standaard gebaseerd op VAV, de variabel volumeregelaar die op basis van bezetting acteert. Zijn er minder mensen in het gebouw? Dan haalt het systeem minder koude lucht van buiten en hoeft er dus ook minder koude lucht verwarmd te worden.”

Goed beheer en onderhoud

1. Op de vraag wat naar zijn idee de ultieme vorm van gebouwautomatisering is, antwoordt Vink: “een systeem dat werkt. En dan bedoel ik eigenlijk een systeem dat blijvend werkt, want het gebeurt veel te vaak dat menselijk ingrijpen de boel ontregelt. Wijzigingen in de werking tijdens de exploitatiefase zorgen voor suboptimale of zelfs slechte resultaten. De ultieme vorm is in mijn ogen een systeem dat gebruikt wordt zoals het bedoeld is en hierin zijn goed beheer en onderhoud onmisbaar. De vanaf 2026 verplichte GACS gaat hier zeker een bijdrage aan leveren.”
2. GACS staat voor Gebouwautomatisering- en controlesystemen. Gebouwen met een verwarming- of airco-installatie vanaf 290 kW nominaal vermogen moeten vanaf 2026 beschikken over een GACS dat voldoet aan deze eisen. Daarnaast hoeven gebouwen die beschikken over zo’n systeem geen keuring van die installaties te laten verrichten. De eisen, zoals opgenomen in het Bouwbesluit, zijn:
3. Het energieverbruik permanent te controleren, bij te houden, te analyseren en de bijsturing ervan mogelijk te maken;
   De energie-efficiëntie van het gebouw te toetsen, rendementsverliezen van technische bouwsystemen op te sporen, en de beheerder van de voorzieningen of technische installaties te informeren over de mogelijkheden om de energie-efficiëntie te verbeteren; en
   Communicatie met verbonden technische bouwsystemen en andere apparaten in het gebouw mogelijk te maken, en interoperabel te zijn met technische bouwsystemen van verschillende soorten eigendomstechnologieën, toestellen en fabrikanten.

“Op dit moment zijn controlesystemen vaak nog niet aanwezig. En dat is zonde, want zo’n systeem meldt inefficiënties als een te hoge binnentemperatuur -heeft er iemand aan de thermostaat gezeten?- of een verminderde warmteterugwinning. Gelukkig staat de introductie inmiddels hoog op de agenda.”