Partner FAKTON | Designthinking en scenariodenken nodig in de energietransitie
De zon schijnt wanneer hij schijnt; de wind waait wanneer ie waait. Ons energiesysteem moet daarom naast vraag gestuurd óók aanbod gestuurd worden ingericht. Daarbij hebben we alle energiedragers nodig om continu volledig hernieuwbare energie te gebruiken: warmte in water, elektriciteit en (duurzaam) gas. We bereiken dit met een slim datagestuurd systeem dat vraag en aanbod op elkaar matcht, gebruik maakt van interactie tussen energievragers en energie-aanbieders en waarin sprake is van opslag voor een constante belasting van het net.
De visie op het toekomstige energiesysteem roept vaak weinig discussie op. Voor het antwoord op de vraag hoe we daar gaan komen, hebben we als zo vaak 16 miljoen bondscoaches met afwijkende mening.
Wat zien wij: We moeten ‘klein beginnen’ is een veel gehoorde kreet. Een kleine proeftuin zonder een groot en complex stakeholderveld om te leren hoe het technisch moet. Anderen betogen juist dat we schaal moeten maken ten behoeve van de betaalbaarheid en financierbaarheid. Wij zien dat de juiste combinatie tussen beide leidt tot succes: voor de financierbaarheid en een beheersbaar vollooprisico, is een ‘kleine korrel’ noodzakelijk. Deze korrel moet bij verdere groei geschakeld kunnen worden aan de andere korrels, zodat we daadwerkelijk toewerken naar het bovenbeschreven Smart Multi Commodity Grid.
Gamechangers zijn in aantocht: 5e generatie warmtenetten
Het organisch ontwikkelen van lokale netten die op later moment slim met elkaar verbonden kunnen worden tot een integraal energiesysteem waar overtollige warmte uit datacentra, supermarkten, zwembaden, etc. in opgenomen wordt, vraagt toekomstbestendige warmtenetten, zogenaamde 5e generatie warmtenetten. Met slimme warmte-uitwisseling tussen functies en clusters, power to heat en buffering brengen ze vraag en aanbod slim bij elkaar waarbij de totale systeemkosten beperkt blijven door beperkte extra belasting van het elektriciteitsnet.
Élke stakeholder zoekt momenteel zijn/haar positie in een onzeker speelveld. Belangrijke wetten zoals de warmtewet en energiewet zijn in aantocht, maar nog niet gereed. Ondertussen zoekt elke partij naar zijn/haar rol en positie in de energietransitie.
- Gemeenten vinden hun heil in maatwerkrolinvulling, variërend van faciliteren tot en met een volledig gemeentelijk warmtebedrijf, afhankelijk van specifieke projectkenmerken en instelling van bewoners;
- Woningcorporaties en andere vastgoedeigenaren zoeken de dialoog met gemeenten, maar varen ook hun eigen koers en ontdekken dat ze energetisch waardevolle assets hebben die ze kunnen uitnutten ten behoeve van hun maatschappelijke taak;
- Bewonerscoöperaties staan massaal op en nemen het initiatief. Iets waar de maatschappij dankbaar voor zou moeten zijn. Dit vraagt strategie en beleid van gemeenten over hoe dergelijke collectieven te wegen en te faciliteren met financieel instrumentarium;
- Netwerkbedrijven zetten de koers in om juist met onafhankelijk netbeheer de publieke belangen te borgen;
- Warmteleveranciers proberen de capaciteit op hun bestaande netten snel uit te breiden;
Nieuwe warmteleverende partijen nemen een nadrukkelijker positie in, maar ook opslag-partijen zoals Ecovat en Hocosto en partijen die een vijfde generatie warmtenet kunnen uitrollen volgens het gedachtengoed van Mijnwater uit Heerlen.
Daadwerkelijke voortgang vraagt concreetheid
Voor daadwerkelijk stappen naar het beoogde energiesysteem binnen het grote en complexe stakeholderveld zijn de principes van designthinking en scenariodenken nodig: Hoe ziet de energie-oplossing en het stakeholderspeelveld er straks uit en via welke scenario’s kan ik dat bereiken? Wat zijn de financiële gevolgen voor de verschillende stakeholders per scenario en hoe bereiken deze stakeholders een toekomstbestendige samenwerking?
Dit is dus nu nodig: bepalen van de beste energie-oplossing, het structureren van integrale energie-vastgoedbusinesscases met inzicht in de deelbusinesscase van de bron, het transport, de levering, die van de vastgoedeigenaar en die van de gebruiker. Om vervolgens de relevante partijen te verbinden in toekomstbestendige overeenkomsten en passende financiering te structureren en contracteren.